ریودوژانیرو (AP) – خودروهای زرهی روز چهارشنبه به درهای کاخ دولتی بولیوی هجوم آوردند، زیرا رئیس جمهور لوئیس آرس گفت که کشورش به نظر می رسد با تلاش برای کودتا مواجه است.
از جهاتی، این قیام نقطه اوج تنش هایی بود که ماه ها در بولیوی شکل گرفته بود. معترضان به پایتخت این کشور هجوم آوردند، زیرا پایتخت این کشور با یک بحران شدید اقتصادی مواجه است و دو غول سیاسی برای کنترل حزب حاکم مبارزه می کنند.
در همان زمان، به نظر می رسید که تلاش برای تصرف کاخ فاقد هر گونه حمایت قابل توجهی باشد، و حتی رقبای آرس به سرعت صفوف خود را برای دفاع از دموکراسی و سرکوب شورش بستند.
به نظر می رسد محرک این امر چه بوده است؟
قیام چهارشنبه ظاهراً توسط فرمانده ارتش خوان خوزه زونیگا رهبری شد که به خبرنگاران در میدان مقابل کاخ گفت: «مطمئناً به زودی کابینه جدیدی وجود خواهد داشت. “کشور ما، ایالت ما نمی تواند به همین منوال ادامه دهد.”
زونیگا به طور مشخص نگفت که آیا او رهبر قیام است یا خیر، اما در کاخ، در حالی که صدای انفجار پشت سر او طنین انداز شد، او گفت که ارتش در تلاش است “دموکراسی را بازگرداند و زندانیان سیاسی ما را آزاد کند.”
آرس به او دستور داد تا سربازانش را عقب نشینی کند و گفت که او نافرمانی را تحمل نخواهد کرد. او بعداً رسماً زونیگا را از سمت خود برکنار کرد.
پشت تنش های اخیر چیست؟
مردم بولیوی به طور فزاینده ای از اثرات رشد ضعیف، تورم فزاینده و کمبود دلار رنج می برند – تغییری فاحش نسبت به دهه گذشته، که برخی آن را “معجزه اقتصادی” می نامند.
اقتصاد این کشور در دهه 2010 تقریباً هر سال بیش از 4 درصد رشد کرد تا اینکه با همه‌گیری ویروس کرونا به ورطه فرو رفت. اما مشکلات زودتر آغاز شد، در سال 2014، زمانی که قیمت کالاها سقوط کرد و دولت مجبور شد برای ادامه مخارج، ذخایر خارجی خود را کاهش دهد. سپس در ذخایر طلای خود فرو رفت و حتی اوراق قرضه دلاری را در داخل فروخت.
آرس تقریباً در تمام دهه رشد قوی تحت ریاست جمهوری چپگرا اوو مورالس، وزیر دارایی بود. زمانی که او در سال 2020 ریاست جمهوری را بر عهده گرفت، با یک نتیجه اقتصادی تیره و تار ناشی از همه گیری مواجه شد. کاهش تولید گاز به معنای پایان مدل اقتصادی بودجه‌ریزی بولیوی بود.
امروز کشور در انتهای امکانات خود قرار دارد. از آنجایی که دیگر واردات سوخت به سختی انجام می شود، صف خودروها در مقابل پمپ بنزین هایی که ذخایر سوخت کمیاب است، ایجاد می شود. صندوق بین‌المللی پول رشد تنها 1.6 درصدی را در سال جاری پیش‌بینی کرده است. بدون در نظر گرفتن رکود مرتبط با بیماری همه گیر در سال 2020، این کمترین رشد بولیوی در 25 سال گذشته خواهد بود.
در پس زمینه این ناامیدی اقتصادی، رئیس جمهور آرس و رئیس جمهور سابق مورالس درگیر نبردی سیاسی هستند که تلاش های دولت برای رسیدگی به بحران را فلج می کند. متحدان مورالس در کنگره بارها تلاش آرس را برای گرفتن بدهی برای کاهش بخشی از فشار خنثی کرده اند.
قیام چقدر خارق العاده است؟
با یک حساب، بولیوی بیش از 190 کودتا و انقلاب را از زمان استقلال خود در سال 1825 تجربه کرده است، در یک چرخه تکراری درگیری بین نخبگان سیاسی در مناطق شهری و جمعیت بسیج شده در روستاها.
این حتی اولین کودتای ادعایی در سال های اخیر نیست. در سال 2019، مورالس که در آن زمان اولین رئیس جمهور بومی بولیوی بود، برای سومین دوره بر خلاف قانون اساسی نامزد شد. او در انتخابات مورد مناقشه ای که با اتهامات تقلب همراه بود، پیروز شد، اعتراضات گسترده ای را برانگیخت که 36 کشته برجای گذاشت و مورالس را وادار به استعفا و فرار از کشور کرد.
یک دولت انتقالی از جناح راست اپوزیسیون به رهبری ژانین آنیز و جنبش سوسیالیسم مورالس (MAS) از کودتا صحبت کرد.
آرس، جانشین تعیین شده مورالس، با وعده بازگرداندن رفاه به بولیوی در انتخابات پیروز شد. این کشور زمانی مهمترین تامین کننده گاز طبیعی آمریکای لاتین بود.
آرس چقدر قدرت سیاسی دارد؟
مورالس، که هنوز از حمایت قابل توجهی از سوی تولیدکنندگان کوکا و اعضای اتحادیه برخوردار است، ظاهراً راضی نبود که به آرس اجازه دهد برای انتخابات مجدد بدون رقابت شرکت کند. پس از بازگشت از تبعید، این پوپولیست کاریزماتیک سال گذشته اعلام کرد که در انتخابات ریاست جمهوری سال 2025 شرکت خواهد کرد و نبردی تلخ برای کنترل MAS منشعب شد.
هر یک از آنها در تلاش برای جلب حمایت برای خود – و تضعیف متحد سابق خود هستند. این نبرد سیاسی تلاش های دولت برای مبارزه با ناامیدی فزاینده اقتصادی را فلج می کند و تحلیلگران هشدار می دهند که ناآرامی های اجتماعی می تواند تشدید شود.
آرس فاقد کاریزمای اوو، دانش سیاسی و میراث او است. بنجامین گدان، مدیر برنامه آمریکای لاتین در مرکز ویلسون واشنگتن، در پیامی نوشت، اما او دستگاه دولتی را کنترل می کند. «معمولاً انتخابات آتی به عنوان یک سوپاپ فشار عمل می کند. اما با نامزدی اوو نامشخص، اپوزیسیون تقسیم شده و اقتصاد در هرج و مرج، بولیوی به وضوح عصبی است.
با وجود اختلافات، هر دو رهبر بلافاصله کودتای روز چهارشنبه را محکوم کردند. آنیز، رئیس جمهور موقت سابق بولیوی نیز این کار را کرد و در X گفت که آرس و مورالس باید در سال 2025 رای دهند.
رهبران شیلی، پاراگوئه، برزیل، اکوادور و اتحادیه اروپا نیز حمایت خود را اعلام کردند.
گابریل بوریچ رئیس جمهور شیلی گفت: ما استفاده غیرقابل قبول از زور توسط بخشی از ارتش این کشور را به شدت محکوم می کنیم. ما نمی توانیم هرگونه نقض نظم قانونی قانونی در بولیوی یا هر جای دیگر را تحمل کنیم.
برایان وینتر، نایب رئیس شورای قاره آمریکا مستقر در نیویورک، گفت: “وضعیت پویا است و بولیوی سابقه طولانی در کودتاهای نظامی دارد، اما بسیاری از دلالان قدرت در داخل و خارج از کشور پشت سر آرس جمع می شوند.”
___
پوشش AP از آمریکای لاتین و کارائیب را در https://apnews.com/hub/latin-america دنبال کنید